صرافی متمرکز رمز ارز چیست؟
صرافی متمرکز رمزارز با صرافی های غیر متمرکز تقاوت دارد.
صرافی های رمزارز به دو دسته متمرکز و غیر متمرکز تقسیم می شوند.
صرافی های متمرکز مبتنی بر اعتماد مشتریان به صاحبان این صرافی ها هستند.
کوین بیس (CoinBase)، باینانس(Binance)، بای بیت(Buybit)، کوکوین (Kucoin) و اف تی ایکس(FTX) از جمله مشهور ترین صرافی های متمرکز هستند.
اینگونه صرافی ها رمز ارز مشتریان را دریافت کرده و یک حساب برای آنها در اپلیکیشن صرافی می سازند.
مثلا اگر داریوش 1 بیتکوین برای صرافی باینانس بفرستد این بیتکوین به والت صرافی منتقل شده و برای داریوش یک حساب با موجودی یک بیتکوین ساخته می شود.
در واقع باینانس بیتکوین داریوش را به امانت گرفته و قول میدهد که آن را پس دهد.
[box type=”shadow” ]حتما قوانین این صرافی ها را مطالعه کنید. مخصوصا شما که از ایران هستید. هیچ تضمینی برای بازگشت بیتکوین های شما و یا رمزارز هایی ممکن است ارزشمند شوند وجود ندارد. لطفا داستان هک های سال 2012 یعنی قبل از این که قیمت بیتکوین اوج بگیرد را بخوانید[/box]
این صرافی ها می توانند مانند صرافی ام.تی گاکس (Mt. Gox) هک شوند و کسی هم تا مدتها بعد متوجه نشود.
داستان صرافی MT.Gox
جد مک کالب (Jed McCaleb) در سال 2006 یک وبسایت برای خرید و فروش کارت های نوعی از بازی کامپیوتری طراحی یکند.
او در سال 2010 با بیتکوین آشنا می شود.
در 18 ژوئیه سال 2010 مک کالب وبسایت خود را برای خرید و فروش بیتکوین راه اندازی کرد.
مک کالب تمام کار طراحی سایت را خودش انجام داده بود.
در سال 2011 این وبسایت را به یک فرانسوی به نام مارک کارپلس می فروشد.
این فرانسوی در ژاپن زندگی می کرد.
مک کالب می گوید که آن زمان وقت نداشته روی این وبسایت تمرکز کند.
هک
اندکی پس از فروش وبسایت، هک ها آغاز می شوند.
قیمت های عجیب و غریب برای درخواست خرید بیتکوین در سایت نمایش داده می شود.
ایمیل نهنگ های اولیه بیتکوین و آپی آدرس و سایر اطلاعات آنها به دست هکر ها می افتد.
هکر ها حساب همه دارندگان بیتکوین را به شیوه های مختلف خالی میکنند.
سال 2012 کوین لب از گاکس شکایت می کند.
حتی از برخی از مشتریان ام تی گاکس سرقت های فیزیکی صورت گرفت و بیتکوین خود را ازدست دادند.
بسیاری از علاقمندان به تئوری های توطئه، که از مالباختگان هستند جد مک کالب و مارک کارپلس را همدست می دانند.
مالباختگان تصور می کنند که این یک برنامه از پیش تعیین شده برای بیرون آوردن بیتکوین های آنان در زمانی بود که قرار بود قیمت بیتکوین اوج بگیرد.
جد مک کالب شرکت ریپل را بنیان گذاشته است.
60000 حساب MtGox و اطلاعات آنها زمانی که یک هکر به یک حساب مدیریت دسترسی پیدا کرد بیتکوین خود را ازدست دادند.
ارزش بیتکوینی که مشتریان MT gox از دست دادند امروز نزدیک به چند صد میلیارد دلار است.
آموزش رایگان تحلیل تکنیکال و بلاکچین کیفیت 1
چند صرافی متمرکز پیش از 2013 هک شدند؟
26 ژوئیه 2012 بیتو مت (Bitomat) 17000 بیتکوین را به دلیل هک از دست داد.
پنجم آگوست همان سال صرافی مای بیتکوین (MyBitcoin)، اعلام کرد 150000 بیتکوین مشتریان را از دست داده است.
13 فوریه، ترید هیل (TradeHill)، دومین صرافی بزرگ بیت کوین در جهان، به طور کامل تعطیل شد.
دلایل این امر مشکلات نظارتی و از دست دادن 100.000 دلار آمریکا پس از، اختلال در پردازشگر پرداخت بود.
11 می بیتکونیکا (Bitcoinica ) هک شد و 18000 بیتکوین مشتریان از دست رفت.
بیت فلور در سپتامبر همان سال هک شد و تعطیل شد و تمام 24000 بیتکوین مشتریان آن از دست رفت.
چرا صرافی های متمرکز آسیب پذیرند؟
در واقع بلاکچین به منظور امنیت داده های ذخیره شده در کامپیوتر ها ایجاد شد.
بیتکوین نیز در بستر بلاکچین کار می کند.
اما مشکل صرافی متمرکز این است که آنها در واقع متمرکز هستند.
تمام دارایی مشتریان آنها در یک یا چند کیف پول دیجیتال ذخیره شده است. و چنانچه این کیف به دست هکر ها بیفتد تمام دارایی از دست می رود.
از طرف دیگر صرافی های متمرکز در درون اپلیکیشن خودشان می توانند عرضه و تقاضای غیر واقعی ایجاد کنند و مشتری های را متضرر کنند.
بسیاری از آنها آن مقدار که نشان می دهند بیتکوین ندارند. آنها به مشکل بانک ها دچار شده اند .
آنها حساب میکنند که بخش بزرگی از مشتریان همزمان با هم برداشت نمی کنند.
به همین دلیل بخشی از دارایی مشتریان خود را سرمایه گذاری میکنند که ممکن است این دارایی ها از دست بروند.
صرافی های غیر متمرکز به پیش می تازند
سال 2018 یک مهندس مکانیک به نام هیدن آدامز که به برنامه نویسی و زبان سالیدیتی علاقه مند بود نخستین صرافی غیر متمرکز را به نام یونی سواپ تاسیس کرد.
حدود یک سال قبل ویتالیک بوترین ایده تاسیس صرافی های غیر متمرکز را با استفاده از قراردادهای هوشمند مطرح کرده بود.
بنیاد اتریوم برای زحماتی که آدامز برای برنامه نویسی یونی سواپ انجام داده بود مبلغ 100000 دلار به او جایزه داد.
در این برنامه کاربر برای مبادله رمز ارز نیازی به ارسال آن به کیف دیگران ندارد.
رمز ارزهای مبتنی بر بلاکچین اتریوم و ماشین EVM به شکل توکن هایی هستند که از استاندارد ERC، مصلا ERC20 و یا ERC721 استفاده میکنند.
در این استاندارد یک فانکشن به نام Approve وجود دارد.
در واقع وقتی دارنده رمزارز با کلید خصوصی خود این فانکشن را امضا می کند به قرارداد هوشمند مورد نظر اجازه می دهد تا این رمزارز یا توکن را جابجا کند.
هیچ فرد یا قرارداد دیگری به جز قراردادی که مورد پذیرش قرار گرفته است نمی تواند توکن را جابجا را کند.
بنا بر این وقتی به یک صرافی غیر متمرکز متصل می شوید و درخواست تعویض توکن دارید شما باید فانکشن Approve را با کلید خصوصی خود امضا کنید.
کاربر معمولی کلید خصوصی را نمی بیند این کلید توسط نرم افزار کیف پول استفاده می شود.
بنا براین برای کاربر معمولی یک درخواست به نام Approve می آید و کاربر آن را امضا میکند.
پس از امضا نوبت به سواپ می رسد و کاربر می تواند توکن بخرد یا بفروشد.
صرافی های غیر متمرکز چگونه کار می کنند.
هر صرافی غیر متمرکز مانند صرافی متمرکز دارای یک استخر است که در اصطلاح به آن liquidity pool گفته می شود.
هر کسی می تواند در این صرافی ها مشغول به کاسبی شود.
همه می توانند با خرید یک جفت توکن مثلا تتر و اتریوم به استخر بپیوندند.
بر خلاف صرافی متمرکز اینجا توکن های واقعی معامله میشوند. در استخر های صرافی های غیر متمرکز که با قرارداد های هوشمند ایجاد میشوند توکن های واقعی وجود دارند.
در این قرارداد ها دو جفت توکن و فی (کارمزد ) استخر برای مبادله نوشته شده است.
وقتی تعداد دارندگان یک جفت توکن در استخر زیاد باشد استخر بین دارندگان تقسیم شده و برای تعیین کارمزد رای گیری می شود.
هر کس به اندازه سهمی که از استخر دارد دارای حق رای برای تعیین کارمزد است. این درست بر خلاف صرافی متمرکز است.
قیمت در صرافی غیر متمرکز چگونه تعیین می شود؟
در صرافی متمرکز قیمت ظاهرا تابعی از عرضه و تقاضا است.
در صرافی های غیر متمرکز نیز قیمت تابعی از عرضه و تقاضا است.
در صرافی متمرکز مدیران بر عرضه و تقاضا کنترل کامل دارند. مثلا مدیر صرافی باینانس می تواند هر چقدر دلش می خواهد به یک حساب بیتکوین اختصاص دهد.
چون همانگونه که اشاره شد در صرافی متمرکز توکن یا بیتکوین وجود ندارد بلکه فقط حساب شما وجود دارد.
این مشکل رد صرافی های غیر متمرکز بر خلاف صرافی متمرکز دیده نمی شود.
اینجا توکن های واقعی هستند که در استخر وجود دارند و صاحبان یک استخر می توانند به هزاران نفر برسند.
در مقایسه، صرافی های غیرمتمرکز مثل یک بازار بزرگ با مغازه های متفاوت هستند که با هم رقابت می کنند و صرافی متمرکز مثل یک هایپرمارکت است.
مقایسه امنیت بین صرافی غیرمتمرکز و صرافی متمرکز
در صرافی متمرکز شما باید احراز هویت بشوید.
به این منظور شما باید تمام مدارک خود را برای این صرافی ها ارسال کنید.
این اطلاعات در سرور این صرافی ها ذخیره می شوند و فقط همین ها نیست.
بدلیل حساسیت های امنیتی و قوانین پولشویی به غیر از پاسپورت و شماره تلفن شما اپلیکیشن های این صرافی ها به لوکیشن شما نیز دسترسی دارند.
این پایان کار نییست این اپلیکیشن ها شماره منحصر به فرد کارت شبکه کامپیوتر شما(MC ID) و یا شناسه (IMEI) گوشی موبایل شما به همراه آی پی آدرس شما را بر میدارند و در سرور ذخیره میکنند.
فرض کنید اطلاعات سرور آنها بدست یک هکر بیفتد در آن صورت کاربران با چه خطراتی مواجه هستند؟
در واقع به بهانه پولشویی و تروریست کوچکترین اطلاعات کاربران در سرور های این اپلیکیشن ها ، مانند باینانس و کوین بیس ذخیره شده ، گاهی فروخته می شوند.
اشاره شد که این صرافی ها یک کیف پول دارند و اپلیکیشن آنها توسط یک یا چند کارمند با سطح دسترسی متفاوت مدیریت می شود.
آنها علاوه بر خطر هک شدن چون شفاف هم نیستند ممکن است ورشکست شده باشند.
در مقایسه با آنها صرافی های غیرمتمرکز به احراز هویت وثبت نام نیازی ندارند.
چه چیزی صرافی متمرکز را هنوز زنده نگه داشته است؟
با وجود تمام این خطرات بسیاری از کاربران تا امروز ترجیح میدهند تا با قبول همه خطرها با این صرافی ها کار کنند.
یکی از دلایل مهم این است که این صرافی ها به درگاه پول های فیات وصل هستند.
دلیل دوم رابط کاربری این صرافی هاست که در مقایسه با صرافی های غیر متمرکز تا امروز خیلی پیشرفته تر بود.
دلیل سوم امکاناتی مانند معاملات آینده یا فیوچرز، امکان اهرم گرفتن یا مارجین است که در صرافی های غیر متمرکز ارائه نمی شد.
دلیل چهارم امکان انجام معاملات لیمیت در صرافی متمرکز است.
لازم به ذکر است که صرافی متمرکز تمام این برتری را از دست خواهد داد و هم اکنون نیز از دست داده است.
صرافی های غیر متمرکز با توسعه برنامه نویسی در سالیدیتی و افزایش امکانات بلاکچین تغییرات فراوانی داشته اند.
تغییرات صرافی های غیر متمرکز کدامند؟
توکن گراف (Graph) با ارائه گراف های مربوط به رویداد های قرارداد های هوشمند امکانات بینظیری را در اختیار برنامه نویسان اپلیکیشن ها قرار داده است که می توانند تمام مشکلات برنامه نویسی اپلیکیشن های صرافی های غیرمتمرکز را حل کنند.
در واقع برنامه نویسی با امکانات گسترده توکن گراف برنامه نویسان از نیاز به سرور های متمرکز بی نیاز میکند.
همین مسئله سبب شده است که به عنوان مثال دودکس Dodex که یک صرافی غیر متمرکز است بتواند معاملات لیمیت و اهرم دار را به شکل غیر متمرکز ارائه کند.
شبکه های مبتنی بر اثبات سهام و لایه دوم مانند پالیگان با کارمزد تقریبا رایگان این امکان را به کاربران داده اند تا در تراکنش ها نگران کارمزد تراکنش نباشند.
با استفاده از امکاناتی که سایت های مانند مورالیس در اختیار برنامه نویسان قرار داده اند برنامه نویسی برای ایجاد اپلیکیشن های غیر متمرکز بسیار ساده شده است.
dydx که مبتنی بر لایه دوم و به شکل غیر متمرکز ارائه می شود امروز رقیبان بیشماری پیدا کرده است.
ًدر زمان نگارش این برنامه Quickswap که بزرگترین پلتفرم صرافی غیر متمرکز بر بستر پالیگان است رابط کاربری خود را تغییر داده است و معاملات لیمیت و همچنین نوعی از فیوچرز را افزوده است.
معامله واقعی همتا به همتا(p2p) بر روی تمام شبکه های مبتنی بر ماشین EVM یا اتریوم مانند باینانس چین، پالیگان، فانتوم، اتریوم، آوالانش …..را می توانید با صرافی غیر متمرکز Anyswap تجربه کنید.
خطرات کار با صرافی های غیر متمرکز
کار با صرافی های غیر متمرکز نیز خطر های خودش را دارد.
نمی توان با همه صرافی های غیر متمرکز کار کرد.
فانکشن Approve می تواند به دو صورت اجرا شود.
اولین حالت که در صرافی های غیر متمرکز استاندارد مانند یونی سواپ، کوئیک سواپ، دودکس ، وان اینچ و دی وای دی ایکس دیده میشود، Approve کردن مقدار مشخصی از توکن است.
برخی از صرافی ها مانند پنکک در ورژن اولیه از Approve برای تمام موجودی توکن استفاده می کردند که این امنیت کاربر را به خطر می اندازد.
در واقع اگر کاربر 100 تتر در کیف داشته باشد و بخواهد فقط 10 تتر را معامله کند تمام تتر های او می توانند توسط قرارداد سواپ جابجا شوند.
خطر دیگر توکن های اسکم هستند که هم نام با توکن های مشهور منتشر می شوند.
البته با ید توجه کرد صرافی های غیر متمرکز نیز تمهیداتی برای این مورد اندیشیده اند.
اما خطر اینجاست که ممکن است شما به اشخاصی اعتماد کنید و توکن های اسکم بخرید.
توکن های اسکم می توانند در یک صرافی متمرکز هم فهرست شوند و این اتفاق بارها رخ داده است.
اما راگ پول و برخی از موارد اسکم فقط در صرافی های غیر متمرکز ممکن است اتفاق بیفتد.
[box type=”warning” ]کاربران نباید با سواپ های جدید معامله انجام دهند مگر این که در برنامه نویسی سالیدیتی ماهر باشند. [/box]
نتیجه گیری
در این نوشته تلاش بر این بود تا تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز برای خواننده روشن شود.
هر کدام از این صرافی ها مزیت هایی دارند که به نظر می رسد مزیت های صرافی های متمرکز رو به اضمحلال هستند.
کارمزد های صرافی های غیر متمرکز دائما در حال کاهش هستند.
رابط های کاربری آنها دائما در حال پیشرفت هستند.
مزیت ناشناس بودن و حفظ دارایی در دستان خود کاربر به جذابیت های صرافی های غیرمتمرکز افزوده است.
در صرافی غیر متمرکز کاربران هم می توانند ارائه دهنده خدمات باشند و هم ارائه گیرنده باشند.
مدیریت این صرافی ها با استفاده از رای گیری انجام میشود.
این صرافی ها نیازی به اعتماد ندارند و برای کار با آنها فقط باید به ماشین یا کامپیوتر اعتماد کنید.
به نظر می رسد روزگار برای صرافی های متمرکز سخت شده است آنها حتی مزیت انحصاری دسترسی به پول فیات را نیز از دست داده اند.
در نوشته های بعدی با معرفی چند صرافی غیر متمرکز کار با آنها را با جزئیات بیشتری توضیح خواهم داد.